المرسلات





✅ شب و روزی یک ساعت به خود بپرداز
(وصیت میرزاى شیرازى به میرزا حسین قاضى قدّس اللّه سرّ هما)

علامه حسن زاده آملی

در شب پنجشنبه 21 رجب المرجب 1387 ه. ق- 3/ 8/ 1346 ه. ش، از محضر مبارک استاد علامه طباطبائى با تنى چند از افاضل دوستان استفاده مى کردیم، در حاشیه جلسه درس، سخن از استادش مرحوم آقاى قاضى و اساتید و شاگردانش به میان آمد.

از آن جمله فرمودند: آن مرحوم اساتید بسیار دیده است- و چند نفر را نام برده است- تا اینکه فرمودند: پدر او مرحوم حاج میرزا حسین قاضى تفسیر سوره فاتحه و سوره انعام نوشته و من دیدم ولى اکنون نمى دانم کى دارد و در دست کیست. و فرمودند حاج میرزا حسین قاضى از شاگردان مرحوم میرزاى شیرازى بود و چون از نزد میرزا خواست خداحافظى کند و به تبریز برود، مرحوم میرزا به او گفت حالا که مى روى شب و روزى یک ساعت به خود بپرداز.

بعد از چندى که مرحوم میرزا از دیگران درباره مرحوم حاج میرزا حسین قاضى حال پرسید در جواب گفتند: آقا آن یک ساعت تبدیل به 24 ساعت شد که همواره در مراقبت و حضور و عزلت بود. امّا عزلتى که:

هرگز میان حاضر و غائب شنیده اى
من در میان جمع و دلم جاى دیگر است

راقم گوید که در صبح روز پنجشنبه 20 شعبان المعظّم 1387 ه. ق- 2 آذر 1346 ه. ش در قم به حضور شریف مرحوم آیة اللّه حاج سیّد حسین قاضى طباطبائى پسر عموى آیة اللّه حاج سیّد على قاضى قدّس سرّه تشرّف حاصل کردم، مطالبى از آن جناب یادداشت کردم، از آن جمله موضوع مراقبت و حضور دائمى مرحوم حاج سیّد حسین قاضى و گفتار میرزاى شیرازى با ایشان بود چنانکه از استاد علامه طباطبائى نقل کرده ایم.

در این واقعه شیرین و دلنشین هم باید از تأثیر نفسانى مرحوم میرزاى شیرازى سخن گفت و هم از قابلیت مرحوم میرزا حسین قاضى که هم فاعل در فاعلیّت تام بوده و هم قابل در قابلیت.

تأثیر نفوس کامله در نفوس مستعدّه اینچنین است.

   نامه ها و برنامه ها، ص: 219

#اخلاق_و_عرفان
#قله_های_تهذیب
#سلسله‌ی_شاگردان__ملاحسینقلی
@almorsalat




حوزه علمیه قاعده نظام جمهورى اسلامى است / استحکام این قاعده، با تضمین سه عنصر اصلى امکانپذیر است/ فقاهت، تهذیب و اخلاق، آگاهی ی/ فقاهت دو رکن دارد: اصول استنباط و شناخت سوال زمانه

آیت الله العظمی امام ای

عزیزان! طلاب جوان! فضلا! توجه کنید که #حوزه_علمیه- همانطور که امام (ره) مکرر فرمودند- قاعده #نظام_جمهورى_اسلامى است و همه چیز روى این قاعده بنا شده و دوام خواهد یافت. این قاعده باید محکم باشد. استحکام این قاعده، با تضمین #سه_عنصر اصلى امکانپذیر است.

اولین عنصر، #فقه است. #فقاهت را به همان معناى پیچیده و ممتازى که امام (ره) براى ما معنا مى کردند و بخصوص در بیانات دو، سه سال اخیرشان بر آن تأکید داشتند، معنا مى کنیم؛ یعنى ترکیبى از متد علمى و دقیق فقاهتى و به تعبیر امام (ره): #فقه_جواهرى. فقه صاحب جواهر، به معناى دقت و اتقان کامل در قواعد فقهى و استنتاج منظم فروع از همان قواعدى است که در فقه و اصول مشخص شده است.

این #فقاهت، دو رکن دارد، که رکن اول آن، اصول معتدل و قوى و آگاه به همه جوانب استنباط است، و رکن دوم، تطور فقه مى باشد و همان چیزى است که امام در معناى اجتهاد و مجتهد و فقیه مى فرمودند و تأکید داشتند که مجتهد و فقیه باید با دید باز بتواند استفهامها و سؤالهاى زمانه را بشناسد. سؤال، نصف جواب است. تا شما سؤال زمان را ندانید، ممکن نیست بتوانید در فقه براى آن جوابى پیدا کنید. بنابراین، فهم سؤال و ترتیب جواب مناسب براى آن، مهم است.

عنصر دوم، تهذیب و اخلاق است. روزى به اتفاق جمعى از فضلاى بزرگ در خدمت امام (ره) بودیم. . آن روز امام (ره) فرمودند . شما اگر فقط به ابقاى دو عنصر در حوزه قم توجه کنید، همه چیز حل خواهد شد: اول، #فقاهت است- که گمان مى کنم تعبیر ایشان این بود که مواظب باشید شعله فقاهت فروننشیند- و دوم، #اخلاق و #تهذیب است. ما اگر مهذب باشیم، خواهیم توانست هستى خود را در خدمت اسلام و نظام اسلامى قرار دهیم؛ ولى اگر مهذب نباشیم، آنچه که داریم، در خدمت قرار نخواهد گرفت و چه بسا که در جهت عکس هم قرار گیرد.

عنصر سوم، #آگاهى_ى است. آگاهى ى به مثابه چشمى است که اگر نداشته باشیم، آن دو عنصر دیگر در حرکت به ما کمک نخواهند کرد. باید سه عنصر اصلى قاعده را حفظ کرد. البته حوزه علمیه باید یکپارچه باشد و از برخى تشنجات که در گوشه و کنار وجود دارد، برى و برکنار بماند. حوزه علمیه، جایگاه قداست و پاکى است.

بیانات 68.03.22

#کلام_ولی
#حوزه_علمیه
#حوزه_و_انقلاب
#در_مدرسه_امام_خمینی
@almorsalat






#حکمت تا کجا #امتداد می یابد؟

محسن ابراهیمی

✅مقام معظم رهبری در مواضعی از کلام مبارکشان فرموده اند که حکمت باید امتداد پیدا کند. بر اساس فرمایش ایشان، بحث هایی در تفسیر امتداد حکمت» و فعالیت هایی جهت امتداد حکمت» صورت گرفته است. در ادامه چند نکته را در مورد امتداد حکمت بیان می کنیم.

✅ترکیب امتداد حکمت» از دو واژه امتداد» و حکمت» تشکیل شده است. در گام اول باید مشخص کنیم که مراد از حکمت» چیست؟ از بیانات رهبری و همچنین مقالات و مباحثی که پیرامون این عنوان صورت گرفته است، مشخص است که مراد از حکمت، همان علمی است که به تعبیر دیگر به آن فلسفه گفته می شود.
با توجه به این مطلب باید توجه داشت که حکمت و فلسفه علمی است که دو ویژگی عمده دارد:
1- فلسفه علمی است که در مورد موجود بما هو موجود بحث می کند و همه مسائل آن گزاره های هستی شناسانه و حقیقی هستند و گزاره های از جنس باید» و اعتبار» در آن راه ندارد.
2- روش سلوک در این علم و به دست آوردن معلومات جدید، برهان است. علامه طباطبایی در مدخل نهایه الحکمه می فرمایند: نقتصر فیه على استعمال البرهان» از این ویژگی بدست می آید که علم فلسفه، محدود به گزاره هایی است که مقدمات برهانی بر اثبات آن وجود داشته باشد و در غیر اینصورت از علم فلسفه و گزاره فلسفی خارج خواهیم شد.

✅نکته دیگر  این است که گزاره هایی که از جنس باید» هستند بر دو دسته اند. یک دسته باید هایی هستند مثل اینکه وقتی دانستیم که نمک از کلر و سدیم تشکیل شده است»، برای ساخت نمک می گوییم که باید کلر و سدیم را با هم ترکیب کنیم». این باید» ها با هست» ها رابطه ضرورت بالقیاس دارند. 
دسته دوم باید» های قراردادی و اعتباری هستند. که در این دسته بر خلاف دسته اول، اعتبار و قرارداد وجود دارد. اما در دسته اول، در واقع قرارداد و اعتبار وجود ندارد. مسائل علم فقه و بخش هایی از علوم انسانی جدید از نوع بایدهای دسته دوم(قرارداد و اعتبار) هستند.

✅سوالی که وجود دارد این است که رابطه بین باید»های اعتباری و گزاره های هستی شناسانه فلسفی چیست؟ برخی منکر رابطه اند و برخی رابطه را، رابطه تولیدی و علی-معلولی می دانند. اما نظر صحیح این است که رابطه آنها تولیدی نیست بلکه رابطه منطقی بین هست و بایدقراردادی وجود دارد.
شهید مطهری در اصول فلسفه می فرمایند: در اعتباریات همواره روابط موضوعات و محمولات وضعى و قراردادى و فرضى و اعتبارى است و هیچ مفهوم اعتبارى با یک مفهوم حقیقى و یا یک مفهوم اعتبارى دیگر رابطه واقعى و نفس الامرى ندارد و لهذا زمینه تکاپو و جنبش عقلانى ذهن در مورد اعتباریات فراهم نیست و. ما نمى توانیم با دلیلى که اجزاء آنرا حقایق تشکیل داده اند(برهان) یک مدعاى اعتبارى را اثبات کنیم»(ج2ص168)
همچنین در کتاب جهان بینی توحیدی چنین نگاشته اند: اینچنین بایدها نتیجه منطقی آنچنان هست هاست»(ص8)

✅نکته دیگر این است که علوم انسانی جدید که امروزه محل بحث جوامع علمی است و برای تولید آنها تلاش می شود، ترکیبی از گزاره های هست» و باید(به معنای قرارداد)» است.

✅حال با این توضیحات به سراغ معنای امتداد» می رویم. از برخی از نوشته ها و توضیحات چنین بر می آید که امتدادحکمت» به این معناست که علوم انسانی جدید را با علم فلسفه تولید کنیم. با توجه به توضیحات فوق مشخص می شود که این امر صحیح نیست. چرا که اولا نمی توان از گزاره های هستی شناسانه، بایدهای قراردادی تولید کرد و ثانیا فلسفه بر مدار برهان می چرخد و نه تنها در گزاره های اعتباری بلکه در بسیاری از گزاره های هستی شناسانه علوم انسانی، مقدمات برهانی وجود ندارد. پس نتیجه می شود که هیچ موقع نمی توان علوم انسانی را از علم فلسفه تولید کرد.

✅اما معنای صحیح امتداد حکمت که از بیانات رهبر معظم انقلاب بدست می آید این است که بوسیله علم فلسفه و حکمت، مبانی علوم انسانی را که عمدتا مبانی پوزیتویستی هستند، تغییر دهیم و مبانی صحیح اسلامی را جایگزین کنیم. ایشان فرموده اند:"فلسفه های مضاف مثل فلسفه علوم انسانی، فلسفه روانشناسی. چیزهایی است که امتداد حکمت ما محسوب می شود"

✅آنگاه باید تولید مسائل هست» و باید» علوم انسانی را با علم فقه» و بر اساس روش صحیح فقاهت انجام دهیم. البته علم فقهی که خود را محدود به کتاب الطهاره تا دیات نمی داند و خود را مکلف به تولید علوم انسانی جدید می داند. بر همین اساس است که ایشان کرارا فرموده اند که فقه باید توسعه یابد و مسائل جدید علوم انسانی را بر اساس فقه جواهری» حل کند.

✅کتاب هایی همچون "انسان بعدالدنیا"، "الولایه" از علامه طباطبایی و "نظام حقوق زن" و "انسان و ایمان" از شهید مطهری، نمونه های عینی از امتداد حکمت می باشند.

97.11.25





علم اصول فقه، پلیس چهارراه استنباط

کدام علوم و به چه مقدار در استنباط و اجتهاد دخالت دارند؟
منظور از دستگاه استنباطی چیست؟

استاد علی فرحانی

بخشی از بیانات استاد در جلسه سوم از #پنجشنبه_های_مفتاح



                                     

بشنوید»




 

 

 

چگونه فلسفه بخوانیم؟

نکاتی مهم پیرامون یادگیری فلسفه
روش صحیح آموزش علم فلسفه
تفاوت علم فلسفه و تفکر فلسفی
جایگاه کتاب بدایه الحکمه و نسبت آن با اسفار

استاد علی فرحانی

بخشی از جلسه اول تدریس بدایه، فیضیه، سال94

 

 

                                                 بشنوید»


 


#سوال_شما و #پاسخ_مشاور

✳️چگونه گذشته را جبران کنیم؟

❓ #سوال_شما
با سلام خدمت شما.
من امسال درس مکاسب و رسائل را آغاز میکنم اما اصول فقه و لمعه را در حد متوسط و معمولی آموخته ام و الان فرصت برای دوره کردن لمعه و اصول فقه با صوت های استاد را ندارم، از آن جا که استاد فرحانی فرمودند که رسائل و مکاسب کتاب آموزشی نظام مند نیست من الان چه کار کنم؟؟

✅ #پاسخ_مشاور : حجت الاسلام قیلاوی

علیکم سلام و رحمه الله
در مورد سوالی که فرمودید قبل از ورود در اصل پاسخ نیاز است که به چند نکته ی کلی و مقدماتی دقت شود.
1⃣ آموزشی نبودن برخی کتب متداول حوزه یا پژوهشی_تحقیق بودن آنها و یا اینکه از لحاظ منطق علمی در جای خودشون قرار نگرفته اند و مسائلی از این قبیل؛ نکات و مباحث علمی هستند  که در سیر عملی و اجرایی کسب علم طلاب هیچ خللی نباید وارد بکند، پس بر فرض وجود نقص و ضعف در این موارد، کار علمی و محتوایی باید جلو برود و هیچگونه توقفی نداشته باشد خصوصا اینکه بر اساس همین کتب تدریس ها و حواشی مفید فراوانی نگاشته شده است، آری ممکن است کار قدری دشوارتر گردد لکن به اصل مقصود لطمه ای وارد نمی شود.
2⃣ سفارشی که دائما به همه طلاب داریم این است که عقب افتادگی های قبلی را نباید با به تاخیر انداختن کار بالفعل جبران کرد، بلکه باید دروس اصلی یعنی دروسی که در این سال درگیر و مشغول به تحصیل آنها می باشند را تلمذ نموده و عقب افتادگی های احتمالی را در خلال این دروس و با وقت مضاعف جبران نمایند، این کار از لحاظ تدبیری و تربیت علمی از جهات مختلف موثر است. پس در هر سال تحصیلی وقت اصلی طلاب باید مخصوص به دروس اصلی آن سال باشد و بعد از اتمام کارهای علمی آن پایه تحصیلی در وقت مازاد به جبران نواقصی بپردازند.
3⃣ سیر آموزشی  را از سیر محتوایی جدا بکنید، به این معنا که از لحاظ قوانین حاکم بر حوزه های علمیه، شما باید یکسری دروس رو طی بکنید که به این سیر، سیر آموزشی گفته می شود، از طرف دیگر یک سیر محتوایی نیز وجود دارد که در این سیر ممکن است انسان از دروس آموزشی عقب تر یا جلوتر و یا هماهنگ با آنها عمل بکند.
تمام تلاش استاد که الحمدلله صائب هم بوده این است که نیازهای علمی طلاب و سیر محتوایی مطلوب را با استفاده از سیر آموزشی موجود تامین بکنند.
لذا پیشنهاد ما برای شما عزیز گرامی این است که اولا دروس فعلی را با استفاده از صوت یا کلاس های حضوری استاد پیگیری کنید.(صوت تدریس رسائل و بخش های عمده ای از مکاسب وجود دارد.) و با برنامه ریزی ای که البته قابل انجام باشد، یعنی شرایط تحصیلی اجازه انجام آن را بدهد به مرور جزوات علمی مباحث الموجز و اصول فقه و بخش هایی از لمعه (که موجود است) را تکمیل کنید.
نکته پایانی در این باب این است که اگر در مقطع تحصیلی پایه هفت شروع به تحصیل می کنید حتما بحث فلسفه از کتاب بدایه را ( که توسط استاد فرحانی تدریس شده است) استماع کنید، چرا که این مباحث بعنوان ریشه ای ترین تفکرات اسلامی و جهان بینی صحیح به شدت مورد نیاز طلاب می باشد.
موفق باشید و پیروز

#مشاوره_مجازی
@almorsalat


#سوال_شما و #پاسخ_مشاور

آیا به موسسه برویم؟

❓ #سوال_شما
 اگه شما بخواهید نظر استاد را در یک جمله بفرمایید، آیا ایشان موافق موسسه رفتن هستند یا نه؟

✅ #پاسخ_مشاور : حجت الاسلام ابراهیمی
با سلام
اگر کسی هدفش تولید علوم اسلامی در موضوعات مختلف باشد، باید ابتدا مجتهد شود و آنگاه به طور تخصصی در یک موضوع کار کند. مثلا تربیت یا اقتصاد و . و بدون اجتهاد نمیتوان در این علوم، تولید اسلامی انجام داد.
حال باید مشخص کرد که آن شخص وظیفه خود را چه میداند؟
استاد وظیفه طلاب و حوزه های علمیه را در عصر حاضر تولید علوم انسانی میدانند.
لذا اگر کسی این هدف را دارد باید مقدمتا ملکه اجتهاد را تحصیل کند.
برای تحصیل این ملکه باید علوم مورد نظر را که عمده آن دستگاه اصولی استنباط است، بدست آورد.
حال این ملکه و مقدمات آن در هرجایی و در هر شرایطی که حاصل می شود باید به دنبال آن رفت و آن را تحصیل کرد.
البته با توضیحات استاد در روش تحصیل و استفاده از جلسات درسی ایشان، میتوان در اقل زمان ممکن این ملکه را بدست آورد.
فایل های "فلسفه اجتهاد" و "روش صحیح علم آموزی و کسب دارایی علمی" و "روش تحصیل علم اصول" و "چرا فلسفه بخوانیم" و "کدام فقه" و "آینده طلبگی" را اگر گوش نکرده اید، گوش کنید. از مجموع این فایل ها میتوان مشخص کرد که چکار باید کرد.

#مشاوره_مجازی


#مشاوره_مجازی

❓❓ #سوال_شما

✅ سلام علیکم و رحمت الله
ببخشید یک سوال مهمی که ذهن من مشغول کرده این هست که
آیا در این دوران که علم فروان هست و وقت اندک آیا دروس حوزه ی علمیه این توانایی را دارد که افراد مجتهد تربیت کند
اگر میشد ؟؟چگونه بایستی درس خواند تا به اجتهاد رسید
اگر نمی تواند هم چگونه و بایستی چه کتاب های را خواند تا مجتهد شد ؟؟
البته من میگویم قدم اول اجتهاد هست و بعد تولید علم دینی
ولی چگونه بایستی مطالعه کرد تا به این مهم رسید


✅  #پاسخ_مشاور : محسن ابراهیمی

با سلام و عرض ادب
همینطور که شما فرمودید هدف ما در حوزه رسیدن به #اجتهاد است و قطعا و قطعا و قطعا با همین دروس فعلی حوزه می توان به نتیجه رسید.

البته درست است که به دلایل صحیح و مختلف و همچنین بنا به فرموده مقام معظم رهبری باید کتب و بلکه دروس حوزه تغییر کنند، اما در شرایط فعلی که با همین کتاب های حوزوی مواجه هستیم، نیز می توان به نتیجه مطلوب رسید.

آنچه مهم که در نظر گرفته شود، چند نکته زیر است:

1⃣ شناخت ارزش و جایگاه هر علم در مسیر رسیدن به اجتهاد همانند: ادبیات، فلسفه، اصول، فقه

2⃣ یادگیری روش صحیح یادگیری علم. سیری که از شناخت مفاهیم شروع می شود و تا بررسی لوازم یک مسئله در آن علم امتداد می یابد.

3⃣ یادگیری مهارت های تحصیل علم. مباحثه، مطالعه، تقریر، جمع بندی، متن خوانی، پژوهش

4⃣ شناخت جایگاه هر کدام از کتب حوزوی در ایجاد ملکه اجتهاد و روش تحصیل هر کدام از آنها

موارد چهارگانه فوق، مواردی هستند که مکرر در سوالات و جواب های کانال و همچنین صوت های استاد توضیح داده شده اند.
لذا پیشنهاد می کنم که دو مورد زیر را استماع کنید و بخوانید.


1⃣ #مجموعه_صوتی : چگونه درس بخوانیم؟

2⃣ کتابچه #المرسلات_حوزوی

(با جستجوی در کانال میتوانید، دو مجموعه فوق را بیابید.)

#مشاوره_مجازی


#سوال_شماوپاسخ_مشاور

❓❓ #سوال_شما

جایگاه منطق در اجتهاد چیست؟
اجتهاد در دیدگاه استاد فرحانی چیست؟

✅ #پاسخ_مشاور : حجت الاسلام مقدسی

سلام علیکم

در مورد جایگاه منطق در اجتهاد:
منطق ابزار تفکر صحیح است . شما برای هر فرآیند فکری نیازمند منطق هستید. منطق مقدمه ای برای فلسفه است و تسلط بر مبانی فلسفی در بخش های مختلف علم اصول کاربرد دارد . همچنین اجتهاد که خود فرآیندی فکری است به منطق نیاز دارد .
یکی از مهمترین کاربردهای منطق عصمت بخشی از خطا در ساختار علوم است. یعنی منطق علاوه بر اینکه عصمت بخش از خطا در گزاره های علوم است در ساختار علوم نیز عصمت بخش از خطا است.
استاد فرحانی در بحث ساختار شناسی علم اصول که فایلش رو در کانال گذاشته بودیم و هم چنین در جلسات مدل تولید علوم انسانی» به نقش منطق در عصمت بخشی از خطا در ساختار علوم اشاره می کنند.
البته این آثاری که عرض کردم برای منطقی است که به صورت صحیح فهم شود. اگر جایگاه باب برهان و شروط مقدمات برهان و عرض ذاتی» فهمیده شود و جایگاه قواعد ماده و صورت درست بیان شود بسیاری از خلط هایی که در منطق اتفاق می افتد بر طرف می شود.
از طرف دیگر با فهم مشهورات و یقینیات و معیار سیر تفکری در معلومات عقل عملی بسیاری از خطاهایی که بزرگان علم اصول و فقه دچار شدند برطرف می شود.
اجتهاد در نظر استاد
در نظر ایشان اجتهاد یعنی سازمان و مدرسه فکری داشتن. یعنی مجتهد کسی است که سازمان اصولی او منسجم باشد و در این سازمان تناقض وجود نداشته باشد و کسی که هنگام تطبیق سازمان اصولی اش با منابع دین و قرآن و احادیث کمترین تاویل را در آیات و روایات داشته باشد اعلم است
مثلاً شما وقتی مبانی اصولی محقق خویی را مطالعه می کنید اگر در ابتدای این علم قائل به مسلک تعهد» می شود یا مبانی خاصی در انشائیات دارد و . در جای جای علم اصول به مبانی خودش ملتزم است و بر اساس آن حکم می کند. بر خلاف برخی دیگر که در بخش های مختلف علم مبانی ای دارند که با یکدیگر سازگاری ندارد. حضرت امام نیز اینگونه است که در علم اصول دقیقا ضوابط فلسفی را رعایت می کند و با تفکیک آنها به دقت در تمام علم به مبانی خودش ملتزم است. ولی تفاوت حضرت امام و محقق خویی در این است که وقتی مبانی اصولی امام در بخش های مختلف فقه مانند ادلّه موانع و خلل صلات تطبیق می کند برای رعایت نظرات اصولی خود مجبور به تاویل روایات نیست.

#مشاوره_مجازی


 

 


چهار نکته کلی در منظومه فکری شهید مطهری

هادی محیطی

1) سیر از بین به مبین

سیری که شهید در مباحث دارند سیر از بدیهی است یعنی ما قرار نیست هیچ چیزی را مقدم بگیریم بلکه از نقطه بدیهی که قابل تصدیق همگانی و طرف مقابل است شروع میکنیم و با سیر از بین به مبین بالا میرویم تا جایی که به اوج معارف اسلامی هم میرسیم. البته گاهی با عقل و گاهی با نقلی که به معنای تعبد نیست بلکه به معنای رشد ظرفیت عقلی است.

از محسنات این سیر این است که راه گفتگو با هر اندیشه ای را فراهم میکند ((قل یا اهل الکتاب تعالوا الی کلمه سواء بیننا وبینکم الانعبد الا الله )) در گام اول مک از تعبد شروع نمیکنیم بلکه در یک مسیری که عقلانیت بشر آن را میپذیرد سیر میکنیم. طرف مقابل هم برای ارائه تفکر خود باید بتواند از یک گزاره بدیهی شروع کند تا حقانیتش اثبات شود.

 از محسنات دیگر این خواهد بود که با این روش پیشفرض هایی را که شخص به آن آگاه نیست معلوم میگردد یعنی میتوان از این آسیب که عوامل غیر تفکری مثل مشهورات جامعه و عوامل طبقاتی و تاریخی و آبائی (به تعبیر قرآن) و یا ی دخیل در سیر تفکر گردد و پیشفرض برای ما قرار گیرد دور باشیم.

2) توجه شهید به تقابل با غرب مدرن و اندیشه انسان مدرن:

شهید در یک بستر تاریخی وارد عرصه کار اجتهادی دینی و تفکر میشوند که تفکری بر پایه انسان محوری و خود بنیادی در عقلانیت حاکم شده (که در مقابل تفکر اسلامی که جهان را بر محور الله میبیند او جهان را بر محور اندیشه خود معنا میکند لذا آنچه که در اندیشه او نمی آید واقعی نیست و.) فضای تنفسی فکر مسلمان ایرانی را درگیر خود کرده به طوری که نا خود آگاه، مدرن می اندیشد و دغدغه ها و تمایلات اجتماعی و فردی مدرن پیدا کرده است.

شهید سعی در ارائه اسلام به عنوان یک تفکر حق در مقابل این فضای حاکم است. لذا کار شهید بازخوانی تراث اسلام برای انسان امروز و برگرداندن هویت اوست. همین امر سبب میشود که ایشان در موضوعات زیادی ورود کنند چرا که تفکر مقابل با یک نظام همه جانبه که برخاسته از یک جهان بینی دیگری است بروز کرده است. لذا خیلی مواقع که شهید وارد بحثی میشود در نهایت بعد از سیر با اندیشه مقابل و نشان دادن ضعف ها به تولید فکر اسلامی پرداخته و سعی میکند سوال زمانه خود را با فضای اسلامی پاسخ دهد و نه فقط منفعلانه رد شبهه کند بلکه در یک سیری بعد از این که در همان فضای سوال دیدگاه طرف مقابل را به چالش میکشد، مفاهیم محوری دیگری را  طرح میکند.

شاهد این حرف کاری است که شهید مطهری در بحث آزادی انجام داده است. بعد از بحث مفصل در آزادی و تحلیل معنایی آن و نقد فهم انسان مدرن که آزادی را تک عنصری می بیند و افزودن عنصر دوم ((رشد)) به ((عدم مانع)) در سیری بدیهی، آزادی را به آزادی معنوی که رفع مانع برای رسیدن به اهداف خود عالی است می کشاند و بعد به اینجا هم اکتفا نکرده مفاهیمی مثل عبادت و عبودیت و تقوا(عبودیت در مقابل حیث مقصد بودن آزادی و تقوا حیث ملاک بودن آزادی) را مطرح می کند یعنی آزادی به عنوان محوری ترین رکن تفکر مدرن جایش را به عبودیت به عنوان محوری ترین رکن جهان بینی اسلامی میدهد یااینکه بحث توبه را به عنوان ((قیام علیه خود )) مطرح میکند که میتواند سازمان فکری مارکسیسیت را (که قائلند انسان در جبر تاریخی اجتماعی طبقاتی خود قرار دارد و هیچ هویت فردی ندارد ) به چالش بکشد.

3) تفکر شهید یک منظومه است:
 
به نظر شهید، اولین گام در مقابله با تمدن مدرن ارائه یک جهان بینی کامل است. یعنی ایشان در صدد هستند که یک جهان بینی ارائه دهند که تمام اضلاعش کامل باشد و کاملا به یکدیگر مرتبط بوده و همدیگر را معنا میکنند لذا تلاشهای ایشان در مفهوم سازی ها و غیره یک تلاش یک سویه نیست بلکه ناظر به تمام ابعاد فکری این کار را میکنند و این را هم مرهون این هستند که به لحاظ علمی ذوابعاد هستند.
اگر امر بالعکس باشد یعنی شخصی فقط از یک منظر خاص به اسلام بنگرد، حتی اگر آن یک منظر، فلسفه اسلامی باشد نمیتوان اسلام را کما هو حقه شناخت بلکه انسان را فقط از ضلع خاصی با دید خاصی مینگرد و سعی در توجیه همه گفتار اسلام از همان یک بعد را دارد .لذا می بینیم علامه در مقدمه المیزان به این نکته مهم توجه میدهد که شیوه تفسیر نه فلسفه است و نه عرفان گرچه برخی جاها از آن ها استفاده میشود.

4) تفکر شهید یک منظومه اجتهادی است (در مقابل تفکر روشنفکری و اخباری گری):

به این معنا که این گونه نبوده است که عقلانیتی بیرون از فضای اسلام شکل بگیرد و بعد این عقلانیت را به فضای اسلام تحمیل کنیم و هرجا که سازگاری داشت قبول کنیم و هرجا که ناسازگاری داشت رد کنیم(نومن ببعض ونکفر ببعض)که این مدل یکی از خواص تفکر روشنفکری است.

تفکر شهید یک تفکر اجتهادی است با عقلانیت و با بداهت های عقلی شروع میشود و در ادامه سیر عقل را به محضر وحی و قرآن می برد. این به معنای تعبد هم نیست بلکه این عقل است که مخاطب وحی و دین قرار گرفته و به تعبیر امیرالمومنین"لیثیروا فیها دفائن العقول"، اثاره دفائن عقول و رشد عقلی محقق میشود.

مثلا شهید مطهری برخی معارف انسان شناسی را مثل بحث کمال انسانی و هدف نهایی و یا بحث امامت و ولایت(انسان در قوس صعود) را با توجه به دین و استفاده اجتهادی از معارف نقلی توضیح می دهند.

پس این که میگوییم از سیر بین به مبین استفاده میکینم به معنای استفاده نکردن از معارف نقلی و وحی نیست. بلکه بعد از این که در جهان بینی به وجود مطلقی به نام خداوند تصدیق شد و ضرورت نبوت عامه به دست آمد و نبوت خاصه هم با دلایلش روشن گشت، جا برای استفاده از معارف نقلی با شیوه ای که حجیت بخش است، باز میشود.

هادی محیطی 97.11.27

#یادداشت
#اندیشه_مطهر
@almorsalat


معرفت نفس

علامه حسن زاده

یکى از مباحث بسیار مهم در فلسفه، معرفت نفس است. و براى یک مرد مستبصر محقق اهمیت بسزا دارد که بفهمد خود کیست. و معرفة النفس در حکمت چون تشریح در طب است، جز این که تشریح در آگاهى به کالبد است و آن در شناسایى انسان.

باید به علماى طبیعى که در رشته هاى گوناگون چون خاک شناسى و گیاه شناسى و جانور شناسى و ستاره شناسى و امثال آنها بحث و فحص مى کنند، گفت: بیایید اول خودمان را بشناسیم سپس جز خود را. و بقول سقراط حکیم بیهوده در شناختن موجودات خشک و بى روح رنج مبر بلکه خود را بشناس که شناختن نفس انسان بالاتر از شناختن اسرار طبیعت است. این نکته منقول از سقراط را شأنى عظیم است.

علم الهدى سید مرتضى در مجلس نوزدهم کتاب شریف غرر الفوائد و در رالقلائد معروف به امالى آنجناب روایت کرده است که: ان بعض ازواج النبى صلى الله علیه و آله وسلم سألته متى یعرف الانسان ربه؟ فقال: اذا عرف نفسه. (ص 274 ج 1). و نیز در همان کتاب گوید: روى عن النبى صلى الله علیه و آله وسلم انه قال: أعلمکم بنفسه أعلمکم بربه.

نکته هزار و یکم کتاب ما هزار و یک نکته، حائز چهل حدیث از غرر احادیث اهل بیت طهارت و عصمت و وحى و و سائط فیض الهى صلوات الله علیهم در معرفت نفس و تحریص و ترغیب به معرفت نفس است.

کتاب دروس معرفت نفس ما را نیز که خداوند سبحان توفیق اتمام آن را مرحمت فرمایاد در این مطلب مهم بلکه اهم مطالب علوم انسانى، شأنى است. و در اثناى شرح فصوص آتى به اشاراتى ارائه مى شود.
                       
نصوص الحکم بر فصوص الحکم، ص: 114

#عرفان
#معرفت_نفس
@almorsalat




جام جم اجتهاد(جلداول)
#یازده_گفتار در باب تولید علوم انسانی اسلامی

استاد علی فرحانی


سالهاست که به سبب ارتباط جوامع اسلامی با جوامع مدرن امروزی و تبادل فرهنگ ها و علوم و همچنین به سبب تشکیل حکومت اسلامی، در مقابل اندیشمندان مسلمان، مسائل جدیدی قرار گرفته است، که باید دیدگاه اسلام نسبت به آنها تبیین شود.
اصل اینکه برای مسلمانان، مسائل جدیدی پیش می آمده است و علمای اسلامی، تحت عنوان مسائل مستحدثه» حکم آن موضوعات را بیان می کرده اند، از زمان های گذشته وجود داشته است. تفاوتی که در عصر حاضر، حاصل شده این است که امروزه، علمای اسلامی با تک مسئله» مواجه نیستند، بلکه با مجموعه ای از مسائل که در کنار یکدیگر یک علم» را تشکیل می دهند، روبرو هستند و باید نسبت اسلام را با این علوم مشخص کنند.

از همان ابتدا که این مسئله تحت عنوان علوم انسانی اسلامی» مطرح شد، بحث های مختلفی حول آن صورت گرفت. عده ای منکر اسلامی شدن علوم انسانی شدند و آنهایی که قبول کردند که علوم انسانی فعلی، نسخه اسلامی هم دارند، به جستجو و تبیین راهکار و الگوی تولید علوم انسانی اسلامی پرداختند.

تاکنون نظرات مختلفی بر اساس مبانی متفاوتی، جهت چگونگی تولید علوم انسانی اسلامی بیان شده است، اما وجه اشتراک همه آنها چه درست و چه غلط این است که هیچ کدام تا کنون علم انسانی اسلامی ای را تولید نکرده اند. اگر خدا یاری کند در جای خود به نقد و بررسی نظرات موجود خواهیم پرداخت اما در این مجال باید از زبان حافظ شیرازی گفت که:ل
سالها دل طلب جام جم از ما می کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد

از ابتدای فعالیت علمی فقهای شیعه، مسئله ای به نام اجتهاد» با سازوکار مشخص وجود داشته است که بر اساس آن در هر عصر و زمانی، دیدگاه اسلام در هر مسئله ای با استفاده از منابع مربوطه تبیین می شده است. آنچه به نظر می رسد که امروز تنها راه تولید علوم انسانی اسلامی و به تعبیر شهید مطهری "مقتضیات زمان"، همان راهکار هزار و چند صد ساله شیعه است، که در هر دوره ای، راه و وظیفه هر مسلمانی را تبیین کرده است و آن اجتهاد سنتی جواهری» است.

استاد علی فرحانی معتقدند که این روش و این الگو با توجه به تغییرات و تحولاتی که حضرت امام خمینی (ره) در آن ایجاد کرده اند، و خود ایشان از آن به "اجتهاد جواهری با رعایت عنصر زمان و مکان‌" یاد کرده اند، امروز می تواند راه گشای مسئله "اسلام و مقتضیات زمان" باشد.

با توجه به عرایض فوق، اجتهاد» همان جام جم» است که دل» حوزویان انقلابی، سالهاست که آن را از جای های دیگری غیر از متن اصیل و سنتی حوزه طلب می کند، غافل از اینکه آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد».

این کتاب مجموعه ای از گفتارهای استاد علی فرحانی درباب الگوی تولید علوم انسانی اسلامی است که به همت جمعی از شاگردان ایشان در هیئت تحریریه کانال المرسلات تهیه و تنظیم شده است.

✅فهرست گفتارها

1- تاثیر جهان بینی در اسلام شناسی
2- جایگاه و ارزش انواع جهان بینی
3- علوم انسانی بدون پیش فرض 
4- استخلاف و دین
5- فقه علم یا فلسفه علم؟
6- اعتبار و تعبد در دین
7- پله پله تا ملاقات خدا
8- اجتهاد جواهری با رعایت عنصر زمان و مکان
9- فلسفه اجتهاد
10- فقه جواهری کدام است؟
11- جایگاه و اهمیت کتاب مناهج الوصول امام خمینی(ره)


دانلود پی دی اف کتاب


دریافت
حجم: 2.08 مگابایت




آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها